Jeugd & Onderwijs

Met het team Jeugd & Onderwijs zetten we ons in voor het bevorderen van leesplezier en daarmee de leesmotivatie en leesvaardigheid. Maar ook digitale geletterdheid wint steeds meer terrein. Met onze dienstverlening naar de scholen toe, maar ook met activiteiten in de Bibliotheek, bereiden we de jeugd voor op hun toekomst waar deze vaardigheden voorwaarden zijn om mee te kunnen doen aan de samenleving.

---

BoekStart

Het is bewezen dat voorlezen positief bijdraagt aan de taalontwikkeling van een kind. Kinderen die op jonge leeftijd in aanraking komen met boeken en regelmatig voorgelezen worden, hebben een grotere woordenschat wat zorgt voor een goede start van de schoolcarrière. Met het programma BoekStart richten we ons daarom op ouders van de allerjongsten. Dit doen we door het uitreiken van het BoekStartkoffertje, de inzet van een BoekStartcoach op het consultatiebureau, samenwerking met de peuteropvang en het organiseren van activiteiten in de Bibliotheek voor kinderen van 0 tot 4 jaar (en hun ouders).

BoekStartkoffertje
Ouders van pasgeborenen ontvangen namens de gemeente een brief met daarin de uitnodiging in de Bibliotheek een BoekStartkoffertje op te halen. In het koffertje vindt men boekjes en praktische tips om een terugkerend gezellig voorleesmoment in te bedden binnen het gezin. Daarnaast wordt het kindje als lid ingeschreven zodat men babyboekjes en prentenboeken kan lenen die deel uitmaken van de jeugdcollectie.

In 2022 zijn er in totaal 272 BoekStartkoffertjes opgehaald. Een zuiver beeld van het percentage van totaal aantal geborenen binnen de gemeente in dit jaar is lastig te maken. Door Covid-19 is er een achterstand in de gemeentemailingen in 2021 en 2022 ontstaan, omdat de jonge ouders hun koffertjes niet konden ophalen door de beperkende maatregelen die in de Bibliotheek van kracht waren.

BoekStartcoach
Als gevolg van de corona-maatregelen was het lange tijd ook niet mogelijk om de bezoeken van de BoekStartcoach aan het consultatiebureau invulling te geven. In maart 2022 kwam daar verandering in. Sindsdien hebben er 55 bezoeken plaatsgevonden op de consultatiebureaus in Voorthuizen, Kootwijkerbroek en Barneveld. Dankzij de aanwezigheid van de BoekStartcoach op het consultatiebureau bereiken we ook ouders waarvoor een bezoek aan de Bibliotheek minder vanzelfsprekend is. Het contact met de BoekStartcoach heeft een drempelverlagend effect voor een bezoek aan de Bibliotheek.


Aantal contacten BoekStartcoach met ouders/kinderen op het consultatiebureau



BoekStart in de kinderopvang
In de gemeente Barneveld nemen 24 peuteropvanglocaties actief deel aan het programma BoekStart. Dit zijn locaties die allen een door de Bibliotheek geschoolde voorleescoördinator in huis hebben die jaarlijks uitgenodigd worden voor de terugkomdag in de bibliotheek. Deze stond dit jaar in het teken van interactief voorlezen.

In 2022 is Boekenpret, kisten waarin 30 dezelfde prentenboeken met werkboekjes zitten die aan ouders uitgeleend worden, onder de loep genomen. Daaruit bleek dat deze dienst onvoldoende draagvlak heeft bij de pedagogisch medewerkers. De oorzaak lag met name in de relatief onbekende prentenboekentitels en het feit dat het niveau van de werkboekjes onvoldoende aansluit op het niveau van peuters. Hierdoor werden de kisten vaak ongeopend weer ingeleverd in de bibliotheek.

Ter vervanging hiervan zijn Voorleesfeest-kisten ontwikkeld die gebaseerd zijn op bekende boekfiguren zoals Nijntje, Boer Boris en Dikkie Dik. De kisten bevatten meerdere boekjes die om het boekfiguur draaien. Daarnaast zijn er voor elk boekje eenvoudige opdrachtenkaarten ontwikkeld waar ouders samen met hun kind thuis mee aan de slag kunnen. Vooral de laagdrempelige opdrachtenkaarten die beter op het niveau aansluiten en de herkenbare boekfiguren zorgen ervoor dat de ouderbetrokkenheid gestimuleerd wordt. Ondanks dat de Voorleesfeest-kisten nog maar sinds september aangeboden worden, is daar inmiddels al zeven keer gebruik van gemaakt.



De thematasjes waarmee we in 2021 kleinschalig zijn gestart, zijn goed ontvangen door de pedagogisch medewerkers. Om die reden besloten we ook deze dienst standaard op te nemen in ons aanbod en verder uit te breiden. De thematasjes vormen tevens een mooi moment voor de consulent van de Bibliotheek om met enige regelmaat in contact te komen met de voorleescoördinatoren op de locaties en daarmee ook blijvend het belang van voorlezen onder de aandacht te brengen. In 2022 maakten vijftien locaties gebruik van de thematasjes die zij vijf keer per jaar ontvangen.

Het beschikbaar stellen van collecties aan peuteropvanglocaties voor uitleen aan ouders is gecontinueerd. In totaal maken hier achttien locaties gebruik van.


Activiteiten in de Bibliotheek
Ook in de Bibliotheek streven we ernaar om kinderen al op jonge leeftijd kennis te laten maken met ‘boeken’ en het voorlezen onder ouders van 0- tot 4-jarigen te stimuleren. Hiervoor organiseren we verschillende activiteiten.

Wekelijks voorlezen. Sinds februari is er elke vrijdagochtend voorgelezen in de Bibliotheek. Een groep vrijwilligers geeft hier onder supervisie van de voorleesconsulent, invulling aan. Per keer mochten we 3 tot 9 kinderen (met hun ouders) ontvangen. Ook werd er dit jaar een uitstapje gemaakt naar het Schaffelaarbos waar in samenwerking met de Rozelaar, de kinderboerderij en het pannenkoekenrestaurant een voorleesactiviteit plaatsvond.



BoekStart & Babbels. Maandelijks organiseren we BoekStart & Babbels waar ouders elkaar, samen met hun kinderen, op een laagdrempelige manier kunnen ontmoeten. Met elke maand een aansprekend thema voor jonge ouders. Hiervoor werken we samen met diverse partners en gastsprekers. Uiteraard is het interactief voorlezen een vast element van deze bijeenkomst.

Gastspreker BoekStart & Babbels
“ Wat een leuke ervaring was dit! Er kwamen echt leuke gesprekken op gang waar ik weer goed op kon inhaken. Er waren een hoop eye openers voor mensen. Het is ook leuk vormgegeven, gewoon ontspannen praten en informatie delen met elkaar. ”

Landelijke BoekStartdag. Voor het eerst organiseerden we dit jaar een BoekStartdag waar van alles te beleven was voor zowel ouders als hun kinderen. Zo was er een Meet & Greet met Dikkie Dik, konden kinderen een speurtocht doen in de bibliotheek, spelen met de programmeerbare DUPLO trein en een boektasje versieren. Voor ouders was er informatie te verkrijgen over schermtijd en apps die geschikt zijn voor de allerkleinsten. En natuurlijk werd er gedurende de dag door de voorleesvrijwilligers voorgelezen. De schatting is dat er circa 75 bezoekers in de Bibliotheek zijn geweest die deelnamen aan de activiteiten en er zijn die dag negen abonnementen (acht jeugd en een volwassene) afgesloten.

Nationale Voorleesdagen. Een jaarlijks terugkerend evenement waar de leesconsulenten en voorleesvrijwilligers nagenoeg alle peuteropvanglocaties en kleuterklassen bezoeken om een voorleesfeestje te organiseren. Door de nasleep van corona zat dat er niet in. In plaats daarvan ontvingen alle peuteropvanglocaties een voorleestas en kregen de kleuterklassen digitale materialen om er een gezellig voorleesmoment van te kunnen maken.

BoekStart-spaarkaart. Om het bezoek aan de Bibliotheek ook in de vakantie te stimuleren, is in de zomer de BoekStart-spaarkaart geïntroduceerd. Elk bezoek aan de Bibliotheek en het lenen van tenminste één boekje, was goed voor een sticker. Een volle spaarkaart werd vervolgens beloond met een cadeautje. Een groot succes die voor herhaling vatbaar is.

Voorstellingen. De drie op een prentenboek gebaseerde voorstellingen die we voor peuters en kleuters in huis haalden, waren allen nagenoeg uitverkocht. In totaal kwamen hier 159 kinderen met hun ouders op af.

Gastouders
Op verzoek van een gastouderbureau organiseerden we een avond over interactief voorlezen en hoe het juiste boek te kiezen dat aansluit bij de ontwikkeling van een kind. Een mooi moment om ook het Gastouderabonnement dat we in 2022 geïntroduceerd hebben onder de aandacht te brengen. Van de 30 gastouders die deze avond bijwoonden, hebben er inmiddels drie het abonnement afgesloten.


Aantal BoekStart activiteiten in de Bibliotheek/op locatie

---

De Bibliotheek op School Primair Onderwijs (PO)

Met de Bibliotheek op school (dBos) bieden we het onderwijs een compleet programma waarmee we vooral inzetten op het bevorderen van leesplezier wat de leesmotivatie en leesvaardigheid ten goede komt. Door middel van een jaarlijks terugkerende leesmonitor is er inzicht in de ontwikkelingen op basis waarvan het lees- mediaplan zo nodig bijgestuurd kan worden om de te behalen doelstellingen te realiseren.

Dertien dBos-scholen
Met het openen van een nieuwe Bibliotheek op school bij de Vogelhorst in Barneveld, zijn er inmiddels dertien scholen in de gemeente Barneveld waar een samenwerking mee is. Naast een volledig geautomatiseerd uitleensysteem is er een actuele en op maat gemaakte collectie op deze scholen te vinden. Leesconsulenten van de Bibliotheek bieden daarbij professionele ondersteuning om het plezier in lezen door middel van uiteenlopende activiteiten tijdens de lessen te bevorderen. Leskisten die aan thema’s gekoppeld zijn, met boeken en spel- en lesmaterialen, vormen hierin een welkome verrijking voor de leerkrachten. Zij kunnen daar aan de hand van lesbrieven mee aan de slag.

In 2023 worden er nog twee Bibliotheken op school geopend. De voorbereidingen zijn in het najaar van 2022 gestart.



Nationale Voorleeswedstrijd
Eind februari vonden in de bibliotheek in Barneveld de lokale voorrondes van de Nationale Voorleeswedstrijd plaats. Tijdens twee spannende, maar vooral ook gezellige lokale voorrondes, streden negentien schoolkampioenen van onder andere de dBos-scholen uit de gemeente Barneveld en vier scholen uit de gemeente Scherpenzeel om een plekje in de regionale voorrondes.

Vooruitlopend op de lokale voorrondes werden op de deelnemende scholen door de leesconsulenten van de Bibliotheek voorleesworkshops georganiseerd om de kinderen voor te bereiden op de wedstrijd.



Kinderboekenweek
Aan de hand van het thema Gi-ga-groen van de Kinderboekenweek, hebben we voor onder- midden- en bovenbouw een programma ontwikkeld. Voor de groepen 7 en/of 8 realiseerden we in samenwerking met groene school Aeres een activiteit waarbij informatievaardigheden gekoppeld werden aan een rondleiding verzorgd door studenten van de betreffende school. Zo ontstond een win-win situatie waarbij leerlingen van het basisonderwijs werkten aan hun vaardigheden om te werken met betrouwbare (online) bronnen en de studenten aan hun presentatievaardigheden.



Voor de onderbouw en middenbouw werden lespakketten ontwikkeld met lesideeën en boeken die aansloten op het thema. Zo leerden de kinderen in de middenbouw hoe een zaadje een plantje wordt en werd voor de kleuters in de onderbouw van voorlezen een echte belevenis gemaakt.

Kookboekenweek
Voor het eerst dit jaar organiseerden we tijdens de Kookboekenweek een activiteit voor de groepen 5 en 6 van de dBos-scholen. Een activiteit die leerkrachten in het kader van begrijpend lezen aan de hand van lesbrieven en bijbehorende materialen in de klas konden uitvoeren.

Schoolbezoeken
Ook de bibliotheekbezoeken kwamen dit jaar weer op gang. Veertien scholen maakten gebruik van het ‘Gevaarlijk leuke bibliotheekbezoek’ dat gericht is op groep 3-leerlingen.

Boekpromoties
We organiseerden weer de nodige boekpromoties op de dBos-scholen. Hiermee helpen we kinderen het boek te vinden dat bij hen past. Leerkrachten krijgen handvatten op welke manier ze vanuit een positieve insteek leesbevordering in de klas kunnen aanpakken.

21^ste eeuwse vaardigheden op scholen
Elke school dient 21^ste eeuwse vaardigheden binnen het lesprogramma een plek te geven. De Bibliotheek komt de dBos-scholen hierin tegemoet door het aanbieden van verschillende leskisten. Naast de BeeBot die we al langere tijd aanbieden, is dit jaar ook een leskist ontwikkeld met de programmeertrein van LEGO als basis. Door middel van lesbrieven kunnen leerkrachten deze in hun programma verwerken. Daarnaast is een leskist ontwikkeld rondom het boek ‘De waanzinnige boomhut’ waarin kinderen spelenderwijs leren programmeren met de micro:bit. Met het aantrekken van een leesconsulent die ook als mediacoach is opgeleid, zal het aanbod op het gebied van digitale geletterdheid verder uitgebouwd worden waardoor we scholen de gewenste ondersteuning op dit vlak kunnen bieden.

---

Leesoffensief

Dankzij een subsidie vanuit het Rijk kon er dit jaar een impuls gegeven worden aan leesbevordering binnen het voortgezet onderwijs. De samenwerking die er al is met VMBO De Meerwaarde konden we daardoor verdiepen. Voor de docenten Nederlands werd een workshop georganiseerd waarin een gastspreker hen meenam in leesbevordering specifiek gericht op het VMBO. Daarnaast bezochten ruim 200 scholieren de Bibliotheek. Naast een rondleiding leerden zij door middel van de interactieve activiteit ‘BiebEscape’ meer over informatievaardigheden. Bovendien is de collectie in de Bibliotheek aangevuld met boeken die aansluiten op de interesses van deze doelgroep.

Cultuureducatie
Omdat niet alle basisscholen in de gemeente Barneveld aangesloten zijn bij het programma de Bibliotheek op school, bieden we ook losse leesbevorderingsactiviteiten tegen betaling aan via de website www.cultuureducatiebarneveld.nl. In totaal hebben hier zeven scholen gebruik van gemaakt.

---

Activiteiten in de Bibliotheek voor 6- tot 12-jarigen

In het kader van leesbevordering en kennismaking met 21^ste eeuwse vaardigheden hebben dit jaar ook in de Bibliotheek uiteenlopende activiteiten plaatsgevonden voor 6- tot 12-jarigen.

Kinderboekenweek
In het kader van de Kinderboekenweek ontwikkelden we samen met de Muziekschool Barneveld een voorstelling rondom het boek De Mol, de jongen, de vos en het paard. Een speciaal op dit boek gebaseerd muziekstuk werd uitgevoerd door de Talentklas van de Muziekschool. Zien, horen, voelen en beleven kwamen in deze voorstelling samen tot uiting. In totaal woonden 79 mensen de voorstelling bij.

Kindercolleges
Afgelopen jaar organiseerden we verschillende kindercolleges in de Bibliotheek. Waaronder een college over roofvogels die ook in levende lijve in de Bibliotheek aanwezig waren, over fossielen en over bedreigde diersoorten die in samenwerking met het WNF georganiseerd werd.





Techclub
De Techclub, waar kinderen spelenderwijs kennis kunnen maken met 21ste eeuwse vaardigheden, vindt maandelijks in de bibliotheek plaats. Zo konden kinderen nader kennismaken met LEGO Wedo, Minecraft, programmeren met de Ozobot, Makey Makey enzovoort. Vanwege het grote succes van de Techclub die nagenoeg altijd vol zat, hebben we in de kerstvakantie een aantal extra middagen georganiseerd die eveneens allemaal goed bezocht zijn.



Voorstelling
De voorstelling ‘Ik heb een heel vies woord geleerd’ gericht op 6- tot 12-jarigen bleek een succes. Maar liefst 40 kinderen en 26 ouders namen deel aan deze interactieve activiteit.

---

VoorleesExpress

Met het programma VoorleesExpress bieden we gerichte ondersteuning aan gezinnen waarvan een kind taalachterstand heeft. Een daarvoor opgeleide voorleesvrijwilliger komt gedurende twintig weken bij het gezin thuis om samen aan de slag te gaan. Doel is dat het kind beter mee kan komen en dat voorlezen onderdeel wordt van de opvoeding. Dankzij een verhoging van de subsidie voor dit programma kunnen er jaarlijks 30 gezinnen deelnemen aan het programma VoorleesExpress. Daarmee kan de wachtlijst weggewerkt worden. Knelpunt zijn de beschikbare voorleesvrijwilligers. Ondanks uitgebreide werving ervaren we een tekort. Hierdoor hebben we in 2022 met inzet van acht voorleesvrijwilligers 28 gezinnen bereikt. Als afsluiting van het programma zijn alle gezinnen die deelgenomen hebben, uitgenodigd voor de voorstelling ‘Een kist vol sintliedjes’.